Το «1» που θέλει να γίνει «2»

Είχα διαβάσει πολλές κριτικές για την παράσταση «2» του Δ. Παπαϊωάννου, άλλες εντελώς απογοητευτικές, και άλλες άκρως ενθουσιώδεις. Δεν επηρεάστηκα από καμιά –μόνο προϊδεάστηκα για το θέμα που πραγματεύεται η παράσταση- και εχθές το βράδυ μου δόθηκε η ευκαιρία να την παρακολουθήσω. Άλλωστε στις κριτικές δεν μπορούν να αποτυπωθούν αντικειμενικές απόψεις για την αξία ή μη ενός θεάματος, αφού ο καθένας από εμάς την αντιλαμβάνεται με διαφορετικό τρόπο, αναλόγως με το τι έχει μέσα του –τι εύχεται να δει και τι απεύχεται- ακόμη και σε τι ψυχική διάθεση βρίσκεται τη δεδομένη στιγμή.

Πρόκειται λοιπόν για μία εικαστική χορογραφημένη παράσταση αφιερωμένη κατά κύριο λόγο στη σύγχρονη ζωή των αντρών και την ψυχοσύνθεσή τους. Το γυναικείο φύλο συμμετέχει με ιδεατό μόνο τρόπο, χωρίς ίχνος μίσους και σεξισμού από μέρους του δημιουργού εις βάρος του. Είναι ένα παιχνίδι στον κόσμο των αρσενικών, μια βουτιά στην ακριβοθώρητη ψυχή τους, μια παρουσίαση αντρικών στερεοτύπων και ανασφαλειών.
Πρωταγωνιστούν και χορογραφούν 22 νεαροί άντρες, με κεντρικότερο ίσως πρόσωπο τον ηθοποιό Άρη Σερβετάλη ο οποίος παραμένει σταθερά επί σκηνής (στο μεγαλύτερο μέρος της παράστασης) και συμβολίζει την βιτρίνα του άντρα στην σύγχρονη κοινωνία -έχοντας ένα ομαλό κατά τα στερεότυπα της παρουσιαστικό.
Παρακολούθησα με θαυμασμό αυτή την καλοσυντονισμένη ομάδα χορευτών οι οποίοι διέθεταν αξιοζήλευτη σωματική πειθαρχία, και ποιητική κίνηση στους ρυθμούς της ευρηματικής μουσικής επένδυσης του όλου θεάματος. Οι εντυπωσιακοί φωτισμοί, το εναλλασσόμενο σκηνικό, ο κυλιόμενος διάδρομος τα οποία άλλοτε γίνονται αεροδρόμιο άλλοτε γραφείο, άλλοτε πάλι γήπεδο ή και δημόσια ουρητήρια! Βαλίτσες, αποσκευές, κινούμενοι τοίχοι.. όλα «συνεργάζονται» αρμονικά με τους χορευτές, για να δημιουργήσουν ζωντανές εικόνες απ’ τη ζωή των αντρών, για να καταδείξουν την ενδόμυχη ανάγκη τους για επαφή και κατανόηση. Νιώθεις τις φωνές των άλαλων αυτών ατόμων να διαμαρτύρονται για την παράλογα δομημένη και στερεοτυπική κοινωνία τους, να παραπονιούνται για την ελλιπή επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων και για την απομάκρυνσή τους απ’ τον ίδιο τους τον εαυτό.

Τα πιο καίρια γνωρίσματα του «νεοελληνικού ανδρισμού» παίρνουν σάρκα και οστά μπροστά στα μάτια των θεατών: το πάθος των αντρών για το ποδόσφαιρο, η εξοντωτική τους εργασία, η ροπή προς την πορνογραφία, η αυτοϊκανοποίηση τους, τα βιντεοπαιχνίδια, το κάπνισμα και τα μπουζούκια ως επιλογή ψυχαγωγίας τους. Επιπλέον παρουσιάζονται και γενικότερα γνωρίσματα της κοινωνικής πραγματικότητας όπως η αδηφαγία των μμε, η πολιτική, ο καταναλωτισμός και το ιδανικό γυναικείο πρότυπο… μια γιγαντιαία κούκλα Μπάρμπι!

Μερικές δυνατές σκηνές που αποτυπώθηκαν στη μνήμη μου είναι η στιγμή που εμφανίζεται ένα ακέφαλο πλάσμα το οποίο καταβροχθίζει χαρτί, μια τηλεόραση που αυνανίζει τον τηλεθεατή, το δέος των χορευτών μπροστά στην γυναίκα-Μπάρμπι, και η αρσενική Εύα που τρώει χωρίς δισταγμό τον απαγορευμένο καρπό.

Ίσως η πιο διασκεδαστική σκηνή του «2» είναι αυτή που εξελίσσεται στο χαμάμ. Οι περφόρμερς συντονίζουν την κίνηση διαφορετικών μελών του σώματός τους πίσω από ένα παραβάν-τοίχο και συνθέτουν ένα νέο σώμα υπερφυσικών διαστάσεων – στους θεατές φαίνεται σαν να επρόκειτο για ένα νέο επιμηκυμένο σώμα!

Βέβαια, σημειώνω πως κάποιες αστοχίες και επαναλήψεις εκφραστικών μέσων αποδυναμώνουν την ποιότητα της παράστασης, και ειδικότερα το φινάλε που μοιάζει μάλλον αμήχανο και εμφανώς υποδεέστερο σε σχέση με το σύνολο της παράστασης.

Ίσως κάποιοι σκεφτούν πως ο δημιουργός στην παράσταση αυτή φαίνεται κάπως σκληρός με το γυναικείο φύλο, όμως πρέπει να αναλογιστούν πόσο σκληρότερος είναι με τους άντρες! Τους παρουσιάζει ως αναλώσιμα υλικά στο στρατό, ως κοπάδι στο γήπεδο και ως μηχανές στο γραφείο! Θέτει τα ιδανικά τους να είναι μονάχα τα ποτά, οι γυναίκες και τα εντυπωσιακά αμάξια. Η ζωή τους είναι ένα αέναο κυνήγι για την επιτυχία, αποχαύνωση στον καναπέ και απίστευτη μοναξιά. Άντρες που μοιάζουν με ρομπότ, λειτουργούν μηχανικά, χωρίς έγνοια για την προσωπική τους απόλαυση, χωρίς συναίσθημα.

Πέραν από όλα αυτά ο ένας άντρας προσπαθεί απεγνωσμένα να βρεί το ταίρι του για να γίνει δύο. Κι εκεί, στο πάνω άκρο της ανυψωμένης σκηνής συντελείται η ένωση, ύστερα από αγώνα και δυσκολίες. Η «κάθαρση» επέρχεται από το στόμα του «άλλου μισού» που απευθυνόμενο στον ήρωα λέει: «Δεν θέλει δύναμη. Σπρώξε μαλακά», δηλαδή μην αγχώνεσαι, μην πιέζεσαι και μην επιτίθεσαι στον εαυτό σου. Ο πόνος που νιώθεις μέσα σου θα περάσει ακριβώς τη στιγμή που θα συναντηθείς με τον συνάνθρωπο, τον φίλο, τον εραστή.

Το ένα θα γίνει δύο.